Ομιλία του Πρωθυπουργού κ. Αντώνη Σαμαρά στο EPP Group Study Says με θέμα “the EU’s political challenges 2014-2019”

ανεπίσημη μετάφραση από την αγγλική:

Αγαπητοί φίλοι,

Αποτελεί μεγάλη τιμή η συμμετοχή μου στη σημερινή συζήτηση για τις προκλήσεις του μέλλοντος της Ε.Ε. Και θα ήθελα ειλικρινά να ευχαριστήσω τον Πέδρο Πάσσος Κοέλιο, για την παρουσία του και πολύ περισσότερο για το γεγονός ότι η Ηγεσία του οδήγησε την Πορτογαλία να βγει από τη κρίση.

Επίσης θα ήθελα να συγχαρώ τους νεοεκλεγμένους Ευρωβουλευτές του ΕΛΚ καθώς και τον νέο Πρόεδρο της Κ.Ο. του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ. Υπήρξα ευρωβουλευτής – μέλος του ΕΛΚ, και γνωρίζω από πρώτο χέρι τον σημαντικό ρόλο που πάντα διαδραματίζει το ΕΛΚ.

Με τη λέξη «πρόκληση», εννοούμε συνήθως ένα εμπόδιο που βρίσκεται μπροστά μας και πρέπει να ξεπεράσουμε. Ή ίσως, ένα δύσκολο έργο που πρέπει να καταφέρουμε για να σημειώσουμε πρόοδο ή απλώς και μόνο για να επιβιώσουμε…

Συνήθως, αγαπητοί φίλοι, γνωρίζουμε τις «προκλήσεις»  που τώρα αντιμετωπίζουμε. Αλλά οι μελλοντικές προκλήσεις είναι λιγότερο προφανείς…

Σε περιόδους κρίσης, ωστόσο, πρέπει να δούμε πέρα από τον ορίζοντα, πρέπει να κοιτάξουμε βαθιά στο μέλλον και να προετοιμαστούμε για τις προκλήσεις που θα έλθουν!

Οι κρίσεις, επίσης, μας υποχρεώνουν να αντιμετωπίσουμε προβλήματα από το παρελθόν, που συσσωρεύονταν για χρόνια και που τώρα πρέπει να διορθωθούν αμέσως…

Έτσι, κατά τη διάρκεια μιας σοβαρής κρίσης, ο χρόνος διευρύνεται, ώστε να περιλάβει προβλήματα του παρελθόντος που πρέπει να λυθούν σήμερα, σφάλματα του παρελθόντος που πρέπει να διορθωθούν επειγόντως, και μελλοντικές προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν από τώρα, ώστε να μην οδηγήσουν σε νέο κύκλο προβλημάτων στα χρόνια που θα έλθουν…

Σε ομαλούς καιρούς, τα πράγματα τρέχουν με κανονική ροή, οπότε ο κόσμος δεν νοιάζεται πολύ για το παρελθόν, όπως δεν νοιάζεται ούτε για το μέλλον. Δεν αντιμετωπίζει «προκλήσεις», μάλλον ακολουθεί προδιαγεγραμμένες διαδικασίες ρουτίνας.

Αλλά όταν προκύψει κρίση, δεν υπάρχει πια «ομαλή ροή» των πραγμάτων.  Τότε είμαστε υποχρεωμένοι να κοιτάξουμε πίσω, στις ρίζες των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε σήμερα ώστε να τα διορθώσουμε. Κι επιπλέον πρέπει να δούμε μπροστά στο μέλλον και να χαράξουμε το δρόμο προς το πεπρωμένο μας.

Έτσι οι κρίσεις μας υποχρεώνουν να ξανά-χαράξουμε την πορεία μας από την αρχή, να επαναπροσδιορίσουμε ποιοι είμαστε, τι είναι αυτό που μας ορίζει και που πηγαίνουμε.

 Και για να φέρουμε τη συζήτηση στο σημερινό θέμα, ας αναρωτηθούμε ευθέως: ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, τα επόμενα πέντε χρόνια;

Περάσαμε μια σοβαρή χρηματοοικονομική κρίση. Που χτύπησε βέβαια, ιδιαίτερα τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, κυρίως την Ελλάδα και την Πορτογαλία, αλλά είχε σοβαρές επιπτώσεις σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, από άκρη σ’ άκρη, από το Βορρά στο Νότο και από τα ανατολικά ως τα δυτικά.

Τώρα η Πορτογαλία βγαίνει από την κρίση. Και θέλω να συγχαρώ το φίλο μου Πρωθυπουργό της χώρας, τον Πέδρο Κοέλιο, γι’ αυτή την επιτυχία. Η Πορτογαλία τα κατάφερε. Η Ιρλανδία επίσης τα κατάφερε. Και η Ελλάδα ακολουθεί τον ίδιο δρόμο και σύντομα η κρίση θα έχει ξεπεραστεί και για την Ελλάδα. Ήταν δύσκολο, ήταν οδυνηρό, αλλά έχει γίνει απίστευτη πρόοδος και σίγουρα θα τα καταφέρουμε. Και μάλιστα, ο πιο αντικειμενικός κριτής κάθε χώρας, οι διεθνείς αγορές, ήδη πιστοποιούν από που ξεκινήσαμε και που βρισκόμαστε σήμερα. Από την αβεβαιότητα και την αστάθεια, στη σταθερότητα και την Ανάπτυξη!

Υπήρχαν πάντα ισχυροί δεσμοί ανάμεσα στην Ελλάδα και την Πορτογαλία από τους χρόνους των αρχαίων μύθων ως τη σύγχρονη εποχή. Ακόμα, από τα ταξίδια του Οδυσσέα που οι παραδόσεις τον φέρουν ως ιδρυτή της Λισαβόνας. Και στη σύγχρονη εποχή, η Ελλάδα και η Πορτογαλία ανέκτησαν και θεμελίωσαν τη Δημοκρατία τους τον ίδιο χρόνο, το 1974, με τρείς μήνες διαφορά! Πολύ τελευταία, πέρασαν παρόμοια κρίση και οι δύο, αλλά ξεπέρασαν τα προβλήματα και αναδεικνύονται πια ισχυρότερες ως οικονομίες και υγιέστερες ως κοινωνίες.

Αλλά πέρα από τις ιδιαίτερες εμπειρίες που έζησαν οι χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα, όπως η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Ελλάδα, όλοι οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν τα τελευταία χρόνια ότι υπήρχαν σοβαρά κατασκευαστικά λάθη στη Νομισματική μας Ένωση. Και πήραμε μέτρα για να διορθώσουμε τα σφάλματά αυτά με τη Δημοσιονομική Ένωση και την Τραπεζική Ένωση. Τώρα αυτά τα εγχειρήματα βρίσκονται πολύ κοντά στην ολοκλήρωσή τους, αν και έχουμε ακόμα να κάνουμε πολλά…

Αλλά οι δοκιμασίες των τελευταίων τεσσάρων ετών μας αποκάλυψαν και ένα σημαντικό κενό ανταγωνιστικότητας! Που είναι πιο έντονο και οξυμένο στον Ευρωπαϊκό Νότο, αλλά αφορά την Ευρώπη συνολικά.

Πρέπει λοιπόν να ετοιμαστούμε για να κερδίσουμε σε παγκόσμια κλίμακα τη μάχη της ανταγωνιστικότητας. Και για να το επιτύχουμε αυτό, δεν αρκεί να  επαφιόμαστε μόνο στο εργασιακό κόστος.

Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι πρέπει να κρατήσουμε το εργασιακό κόστος, σε ευθεία αναλογία με την παραγωγικότητα της εργασίας. Αλλά αυτό σημαίνει να επιταχύνουμε συνεχώς την αύξηση της παραγωγικότητας, όχι να συγκρατούμε για πάντα τους μισθούς!

Εξ άλλου είμαστε δημοκρατικές κοινωνίες. Και οι Δημοκρατίες πρέπει να παρέχουν ευημερία σε όλους και ευκαιρίες για όλους. Μπορούν να επιβάλουν και μέτρα λιτότητας, αν αυτό είναι απαραίτητο, μια δεδομένο στιγμή. Αλλά οι Δημοκρατίες δεν μπορούν να επιζήσουν περικόπτοντας τους μισθούς συνεχώς και για πάντα! Αντίθετα πρέπει να δημιουργούν ευκαιρίες Ανάπτυξης και να χρησιμοποιούν τα ποιοτικά πλεονεκτήματά τους για να προσελκύσουν επενδύσεις, ώστε να αξιοποιηθεί με τον καλύτερο τρόπο, ένα μορφωμένο και καλά αμειβόμενο ανθρώπινο δυναμικό.

Επιπλέον, πρέπει να βελτιώσουμε το ενεργειακό μας κόστος και τη φορολογική μας επιβάρυνση, έτσι ώστε η Ευρωπαϊκή βιομηχανία να ανακτήσει και πάλι την ανταγωνιστικότητά της απέναντι στον υπόλοιπο κόσμο.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, την καινοτομία για να βελτιώνεται συνεχώς η παραγωγικότητα, χρειαζόμαστε χαμηλότερο κόστος ενέργειας σε όλη την Ευρώπη και τελικά, χρειαζόμαστε μια σταθερή πορεία προς χαμηλότερη φορολογία. Αλλά οι μειώσεις φόρων πρέπει να γίνουν με οικονομικά υγιή τρόπο, ώστε να είναι διατηρήσιμες και στο μέλλον.

Μη ξεχνάμε, εξ άλλου, ότι η ανταγωνιστικότητα δεν αφορά μόνο χαμηλότερο κόστος παραγωγής αλλά και καλύτερη ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών.

Για να βελτιώσουμε το εργατικό μας δυναμικό, πρέπει να επενδύσουμε στο «τρίγωνο»: έρευνα – καινοτομία – επιχειρηματικότητα! Χρειαζόμαστε και τις τρείς «πλευρές» αυτού του «τριγώνου» να δουλεύουν μαζί. Χρειαζόμαστε τις συνέργειες ανάμεσά τους: χρειαζόμαστε την έρευνα που παράγει καινοτομία και την επιχειρηματικότητα που χρηματοδοτεί και την έρευνα και απορροφά την καινοτομία! Χρειαζόμαστε μια συνεχή επιχειρησιακή σχέση μεταξύ τους, που να τροφοδοτεί συνεχώς μια μακροχρόνια Ανάπτυξη.

Για να βελτιώσουμε το ενεργειακό κόστος πρέπει να κάνουμε τρία πράγματα:

Πρώτον, να αναπτύξουμε τα δικά μας, τα Ευρωπαϊκά ενεργειακά αποθέματα, κυρίως στο θαλάσσιο χώρο των κρατών-μελών μας, ώστε να εξαρτώμεθα λιγότερο από ξένους προμηθευτές.

Δεύτερον, πρέπει να διαφοροποιήσουμε τους προμηθευτές μας,, πράγμα που σημαίνει, μεταξύ άλλων, να αναπτύξουμε θαλάσσιους δρόμους μεταφοράς ενεργειακών πόρων. Με άλλα λόγια χρειαζόμαστε ένα αριθμό τερματικών σταθμών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κατά μήκος όλης της Ευρωπαϊκής ακτογραμμής: και στη Μεσόγειο κα στον Ατλαντικό.

Και χρειαζόμαστε, επίσης, δίκτυα χερσαίων αγωγών φυσικού αερίου μέσα στην Ευρώπη για να μεταφέρουν το φυσικό αέριο από τους παράκτιους τερματικούς σταθμούς σε κάθε σημείο της Ευρωπαϊκής ενδοχώρας. Και χρειαζόμαστε να αναπτύξουμε  θαλάσσιους δρόμους για να μεταφέρεται από τις χώρες προέλευσής στα Ευρωπαϊκά παράλια…

Θα υπάρξουν ασφαλώς και χερσαίοι αγωγοί μεταφοράς αερίου από εναλλακτικούς προμηθευτές προς την Ευρώπη. Χθες, μάλιστα, είχα την τιμή να υποδεχτώ στην Αθήνα τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν Αλίεφ, και να συζητήσω μαζί του την πρόοδο του αγωγού φυσικού αερίου ΤAP που θα προμηθεύει την Ευρώπη με αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω Ελλάδος, Αλβανίας και Ιταλίας. Αλλά όμως, δεν μπορούμε να εξαρτώμεθα μόνο από χερσαίους αγωγούς μεταφοράς αερίου. Γιατί ένας χερσαίος αγωγός «σε δένει για πάντα» με ένα συγκεκριμένο προμηθευτή! Ενώ τα δίκτυα LNG κατά μήκος της ακτογραμμής, σου προσφέρουν μεγάλη ποικιλία επιλογών, ανάμεσα σε διαφορετικούς προμηθευτές κάθε στιγμή, για αγορά αερίου που θα μεταφέρεται πλέον από θαλάσσιους δρόμους.

Οπότε χρειαζόμαστε μια στρατηγική που θα μας επιτρέψει να αποκτήσουμε το βέλτιστο ενεργειακό μείγμα  τα επόμενη τριάντα χρόνια. Μια τέτοια στρατηγική μπορούμε να την αποκτήσουμε μόνον όλοι μαζί, ως Ένωση. Και για να την αποκτήσουμε «κάποτε», πρέπει να αρχίσουμε τώρα αμέσως!

Επιπροσθέτως, μιλώντας για ανταγωνιστικότητα πάντα, χρειαζόμαστε μια διαδικασία μείωσης των φόρων, ενώ την ίδια στιγμή θα ενισχύουμε τις δημοσιονομικές μας ισορροπίες. Η μείωση των φόρων είναι μια στρατηγική που μπορεί να προχωρήσει με ασφάλεια μόνο σταδιακά και σε μακροχρόνια βάση.

Ας μη ξεχνάμε, ότι οι δύο βασικές πηγές σταθερής δημοσιονομικής εξισορρόπησης είναι η μακροχρόνια Ανάπτυξη και ο σωστός επιμερισμός του κόστους σε όλη την Ευρώπη. Και για να επιτύχουμε σωστό επιμερισμό κόστους, χρειαζόμαστε καλύτερες συνέργειες ανάμεσα στους εθνικούς προϋπολογισμούς από τη μια πλευρά και στον Κοινοτικό Προϋπολογισμό από την άλλη.

Αυτή η δυαδική προσέγγιση: χαμηλότεροι φόροι για να επιτύχουμε περισσότερη ανάπτυξη και καλύτερες δημοσιονομικές συνέργειες για να επιτύχουμε χαμηλότερες δαπάνες – μπορεί να αποδώσει μόνο μακροπρόθεσμα. Και πάλι, όμως, ο,τιδήποτε σημαντικό για να αποδώσει μακροπρόθεσμα, πρέπει να ξεκινήσει αμέσως…

Τέλος, χρειαζόμαστε περισσότερη ασφάλεια για τους πολίτες μας, για τους πολίτες της Ευρώπης. Η Ασφάλεια είναι ο κοινός παρανομαστής σε όλες τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, σε όλους τους μεγάλους στόχους που ορίζουν το κοινό μας μέλλον:

Η μακροχρόνια Ανάπτυξη, απαιτεί κεφάλαια  και αυξανόμενες επενδύσεις. Αλλά κι αυτό με τη σειρά του, απαιτεί χρηματοοικονομική σταθερότητα κι ένα συνολικά ασφαλές κοινωνικό περιβάλλον,

Η Δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε ένα πλαίσιο κοινωνικής συνοχής, που κι αυτή απαιτεί αίσθημα ασφάλειας.

Κι  η Ανταγωνιστικότητα επίσης απαιτεί ασφάλεια, για να κρατηθεί χαμηλά το ενεργειακό κόστος, αλλά και το κόστος του δανεισμού. Και βεβαίως για να υπάρχει σταθερή και ασφαλής πρόσβαση στις διεθνείς αγορές.

Όπως κι αν το δει κανείς, υπάρχει πάντα μια σημαντική πτυχή ασφαλείας…

Στην πραγματικότητα, η δημιουργία συνθηκών ασφάλειας μακροπρόθεσμα είναι το σημαντικότερο κίνητρο για την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση. Γιατί όλοι το καταλαβαίνουμε, τώρα μάλιστα περισσότερο από ποτέ, ότι όλοι μαζί μπορούμε να διευρύνουμε το αίσθημα συνολικής ασφαλείας μας, πολύ καλύτερα απ’ ό,τι ο καθένας από μας ξεχωριστά μπορεί να βελτιώσει την ατομική ασφάλειά του μόνος του.

Κάθε αλυσίδα είναι τόσο δυνατή όσο ο πιο αδύνατος κρίκος της!

Κάθε ένωση κρατών είναι τόσο ασφαλής όσο το πιο ευάλωτο μέλος της στην περιφέρειά της!

Για παράδειγμα, όταν χιλιάδες παράνομοι μετανάστες περνούν τα σύνορα ενός κράτους-μέλους στα εξωτερικά όρια της Ένωσής μας, πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν περνούν εθνικά σύνορα. Περνούν τα Ευρωπαϊκά σύνορα!

Και δεν έχουμε ανάγκη μόνο να προστατέψουμε τα σύνορά μας. Στο τέλος-τέλος χρειαζόμαστε να παρέχουμε ασφάλεια και πέρα από τα σύνορά μας, σε όλες τις γειτονικές μας περιοχές. Πρέπει ακόμα να εξασφαλίζουμε ειρήνη και ελεύθερη πρόσβαση σε όλες τις διεθνείς αγορές.

Συνεπώς, πρέπει να παίξουμε ηγετικό ρόλο σε διεθνή κλίμακα.

Αλλά πώς μπορεί να γίνει αυτό; Κατά τη γνώμη μου, ό,τι κι αν επιλέξουμε να κάνουμε, πρέπει να είμαστε μια ηθική δύναμη, πριν προσπαθήσουμε να γίνουμε ο,τιδήποτε άλλο: Ένας «φάρος Ελευθερίας, Δημοκρατίας, Ανάπτυξης, Ευημερίας και ευκαιριών για όλους».

Ώστε όλοι οι λαοί του κόσμου να κοιτούν προς τα μας για την στήριξη που χρειάζονται και να βλέπουν σε μας τα πρότυπα και την έμπνευση που έχουν ανάγκη για να οικοδομήσουν το μέλλον τους.

Μόνον τότε και μόνον έτσι μπορούμε να διευρύνουμε τη θετική επιρροή μας διεθνώς, χωρίς να κάνουμε κανένα εχθρό και χωρίς να εμπλακούμε σε ξένες συγκρούσεις.

Φυσικά, πρέπει πάντα να είμαστε έτοιμοι να υπερασπιζόμαστε τις αρχές και τις αξίες μας. Αλλά ποτέ δεν πρέπει να χάσουμε την επαφή μας με αυτό που μας ορίζει, με αυτό που είμαστε, στην προσπάθειά μας να «αμυνθούμε»…

Πρέπει να θυμόμαστε ότι η Ευρώπη μας, η Ενωμένη Ευρώπη, δεν είναι ένα «απομονωμένο φρούριο» στον κόσμο. Ό,τι συμβαίνει γύρω μάς επηρεάζει άμεσα. Κι έχουμε κι εμείς την ευθύνη να επηρεάζουμε τον κόσμο γύρω μας, για να υπερασπιστούμε την Ένωσή μας και τις αξίες μας.

Μόνον αν ασκήσουμε επιρροή στο γύρω κόσμο, με τις ίδιες ηθικές αξίες που κυβερνάμε το ίδιο το σπίτι μας, η διεθνής επιρροή μας θα γίνει αποδεκτή απ’ όλους τους άλλους. Μόνον έτσι θα ενισχύσουμε τις τωρινές παραδοσιακές συμμαχίες μας και θα βρούμε νέους φίλους για την Ευρώπη…

Χρειαζόμαστε και τα δύο: και τους παραδοσιακούς συμμάχους και νέους φίλους! Και μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στις μεγάλες προκλήσεις χτίζοντας μια σταθερή Ενωμένη Ευρώπη, όπου καθένας θα υπολογίζει τη θετική της επιρροή στον κόσμο και την ίδια την Ενωμένη Ευρώπη ως πολύτιμο εταίρο και μοναδικό υπόδειγμα για τον υπόλοιπο κόσμο.

Επιτρέψτε μου, λοιπόν, κλείνοντας να παρατηρήσω ότι ο βασικός μας στόχος για τα επόμενα πέντε χρόνια είναι να αναδειχθεί η Ευρώπη μας, ισχυρή και υγιής, ως μια περιοχή οικονομικής ανταγωνιστικότητας, κοινωνικής συνοχής, ως ένας παγκόσμιος φάρος Δημοκρατίας και Ευημερίας.

Πριν μερικές δεκαετίες, κάτι τέτοιο θεωρούνταν αδιανόητο.

Πριν μόλις λίγα χρόνια, υπήρχαν πολλές αμφιβολίες για το αν η Ευρώπη μπορούσε τελικά να τα καταφέρει…

Τώρα κοιτάμε προς το μέλλον με ανανεωμένη αυτοπεποίθηση..

Ναι, η Ευρώπη επέστρεψε! Ναι, η Ευρώπη πατά στα πόδια της και ξεπερνά την κρίση. Ναι  η Ευρώπη αντιμετωπίζει τις μεγάλες προκλήσεις και ανακτά τη θέση και το ρόλο της στον κόσμο.

Σας ευχαριστώ.