Ομιλία του Πρωθυπουργού Αντώνη Σαμαρά, στην εκδήλωση του Κέντρου διαχείρισης για την Ενέργεια και του Greek Energy Forum

Καλησπέρα σε όλους.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το ερευνητικό κέντρο της E.S.C.P. και το Greek Energy Forum για την τόσο συντονισμένη και σωστή αυτή οργάνωση και θέλω να σας πω ότι πραγματικά είναι μεγάλη χαρά για μένα να μιλάω σήμερα σε ένα τέτοιο Συνέδριο για την Ενέργεια. Το θέμα, εκτός από το τεράστιο ενδιαφέρον που φυσιολογικά παρουσιάζει πάντα και παντού - σε κάθε εποχή για την αναπτυξιακή πορεία του τόπου - είναι σήμερα, θα έλεγα, πολλαπλά επίκαιρο: Και για την Ελλάδα. Και για την Ευρώπη!

Είναι, ίσως, σήμερα το κατεξοχήν ζήτημα το οποίο φωτογραφίζει ουσιαστικά  τέσσερα θέματα:

--Τις στρεβλώσεις της Ελληνικής οικονομίας μέχρι πολύ πρόσφατα.

--Τις αλλαγές τις μεγάλες που προσπαθήσαμε να κάνουμε τα δύο τελευταία χρόνια και κάναμε.

--Τις μεγάλες αλλαγές που τώρα γίνονται και που ανοίγουν το δρόμο για μακροχρόνια ανάπτυξη.

--Και τις άμεσες επιπτώσεις που μπορεί να έχει ο ελληνικός ενεργειακός χάρτης στις ενεργειακές προοπτικές ολόκληρης της Ευρώπης.

Που κι αυτή, οφείλω να πω, ανασκουμπώνεται και αλλάζει τα πάντα… 

* Πριν απ’ όλα, ποια ήταν η παθογένεια της Ελλάδας:

Ήμασταν μέχρι πρόσφατα μια χώρα τελείως ελλειμματική στον ενεργειακό τομέα. Όπως και σε πολλούς άλλους τομείς. Κι όχι μόνον ελλειμματική, αλλά  θα έλεγα με δυσανάλογα μεγάλο κόστος. Αυτό σήμαινε ότι τι κάναμε; Χάναμε συνεχώς σε ανταγωνιστικότητα. Αλλά πάσχαμε και από πλευράς ενεργειακής ασφάλειας. Γιατί χώρες που έχουν έλλειμμα  στον ενεργειακό τους εφοδιασμό, είναι εκτεθειμένες σε προβλήματα ασφάλειας και από διακυμάνσεις των ενεργειακών τιμών, αλλά και από εξελίξεις ευρύτερες, γεωπολιτικές.

Αυτή η κατάσταση ήταν διαμορφωμένη, λοιπόν, στην Ελλάδα εδώ και πολλές δεκαετίες. Και συνήθως τέτοιες παθογένειες παίρνουν πολλά χρόνια να θεραπευθούν. Γιατί όταν σήμερα αλλάζεις την ενεργειακή σου στρατηγική, αυτό σημαίνει ότι θα σου έλθουν επενδύσεις μέσα στην επόμενη πενταετία, θα αρχίσουν να αποδίδουν, οι επενδύσεις αυτές, στην επόμενη δεκαετία και θα επιτύχεις τη μέγιστη ωφέλεια σε έναν ορίζοντα εικοσαετίας.

* Εμείς όμως – κι εδώ έρχομαι στο δεύτερο σημείο - πέρα από το μακροχρόνιο προγραμματισμό, θελήσαμε τολμηρά να βάλουμε άμεσους στόχους, για να πετύχουμε άμεσα αποτελέσματα! Έτσι, πετύχαμε, πρώτα από όλα, τη μείωση στην ηλεκτρική ενέργεια υψηλής και μέσης τάσης. Όπως πετύχαμε πολύ υψηλή τιμή αερίου στην Ελλάδα, να μειωθεί στον ευρωπαϊκό μέσον όρο. Κι ακόμα κρατήσαμε σταθερή την τιμή της χαμηλής τάσης – δηλαδή στα οικιακά τιμολόγια – που παραμένουν σταθερά από τον Ιανουάριο του 2013. Ενώ πολλοί, όπως ξέρετε, προεξοφλούσαν ανατιμήσεις σε αυτά τα τιμολόγια.

* Τρίτον, στον πιο μακροχρόνιο ορίζοντα, αλλάζουμε το ρυθμιστικό πλαίσιο και υιοθετούμε για πρώτη φορά στην Ελλάδα τα Ευρωπαϊκά πρότυπα. Αυτό σημαίνει ανάπτυξη ανταγωνισμού, τόσο στην παραγωγή όσο και στην προμήθεια ενέργειας, χωρίς στρεβλώσεις: δηλαδή με ίσους κανόνες για όλους και με στόχο ανταγωνιστικές τιμές για όλους τους καταναλωτές, μεγάλους και μικρούς.

Η Ελλάδα σήμερα έχει επάρκεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά αυτό δεν είναι, καθόλου, λόγος να εφησυχάζουμε. Άλλωστε σχετίζεται και με τον τρόπο που κανείς πρέπει να δει τα μακροοικονομικά μεγέθη. Προβλέπουμε, όμως, ήδη από τώρα, θα έλεγα, η ενέργεια να καλύπτει και τις μελλοντικές ανάγκες μιας οικονομίας η οποία θα αναπτύσσεται από εδώ και πέρα με ταχείς ρυθμούς. Έτσι, ο ενεργειακός μας σχεδιασμός περιλαμβάνει, για πρώτη φορά, στόχους εικοσαετίας για το ενεργειακό μείγμα. Δηλαδή, το πώς θα έχουμε ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες μιας οικονομίας που θα αναπτύσσεται με τρόπο υγιή για δεκαετίες στο μέλλον.

Άκουσα ότι νωρίτερα, ο κ. Παπαγεωργίου σας μίλησε για τις μεταρρυθμίσεις που δρομολογούνται, ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός, τόσο στην παραγωγή, όσο και στην προμήθεια της ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Ελλάδα σχεδιάζει από την αρχή την ενεργειακή της στρατηγική, σε μια περίοδο που και η Ευρώπη αποκτά για πρώτη φορά συνολική ενεργειακή στρατηγική. Με τον ίδιο στόχο: ανταγωνιστικές τιμές και ασφάλεια ενεργειακή. Που σημαίνει τρία πράγματα:

--Σημαίνει, πρώτον, διαφοροποίηση ενεργειακών πηγών εφοδιασμού.

--Σημαίνει, δεύτερον, ανάπτυξη ενεργειακών πηγών μέσα στην Ευρώπη, κατά προτεραιότητα, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από εξω-ευρωπαϊκές πηγές. Οι ΗΠΑ το κατάφεραν. Μπορούμε κι εμείς στην Ευρώπη να επιδιώξουμε πολύ καλύτερα αποτελέσματα από την κατάσταση της πολύ μεγάλης σημερινής εξάρτησης…

--Και τρίτον, σημαίνει την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ενέργειας στην Ευρώπη, ώστε να εξασφαλίζεται σε μερικά χρόνια, ίση πρόσβαση όλων των χωρών σε ασφαλείς πηγές ενέργειας, σε ανταγωνιστικές τιμές, και με λύσεις εναλλακτικές για τον εφοδιασμό, αν υπάρξουν έκτακτα περιστατικά.

Οι τωρινές, πάντως, εξελίξεις στην Ουκρανία, δείχνουν ακριβώς αυτή την ανάγκη ενεργειακής ασφάλειας που αποτελεί κυρίαρχο ζητούμενο πλέον για ολόκληρη την Ευρώπη.

Στον τομέα αυτό γίνονται σημαντικά πράγματα, την ώρα που μιλάμε. Και σχεδιάζονται πολλά περισσότερα για το άμεσο μέλλον. Κι εδώ είναι που αναδεικνύεται, με μοναδικό τρόπο, πιστεύω, ο ρόλος της χώρας μας, σε γεωπολιτικές πλέον διαστάσεις, ο ρόλος της Ελλάδος για ολόκληρη την Ευρώπη.

Για παράδειγμα, ο αγωγός, ο καινούργιος που θα έρθει, ο TAP διασφαλίζει ότι η εναλλακτική διέλευση φυσικού αερίου από την Κασπία θα περνάει από το Ελληνικό έδαφος, ότι θα εξασφαλίζει τον εφοδιασμό όλων των Βαλκανίων κι ότι από κει θα διοχετεύεται στην Δυτική Ευρώπη μέσω Αδριατικής και Ιταλίας. Για πρώτη φορά η Ελλάδα μπαίνει έτσι στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη. Με τη μεγαλύτερη επένδυση που έγινε ποτέ στην νοτιοανατολική Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες.

Αλλά δεν μένουμε εκεί. Προωθούμε τις εγχώριες έρευνες υδρογονανθράκων, στο χερσαίο και υποθαλάσσιο ελληνικό χώρο. Ήδη ολοκληρώθηκε ο πρώτος κύκλος ερευνών στη δυτική Ελλάδα, με πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Και δόθηκαν οι πρώτες άδειες, ενώ ιδιαίτερα σημαντική είναι πλέον η προσέγγισή μας από μεγάλες ενεργειακές εταιρείες για τις έρευνες που ήδη γίνονται, αλλά και - κυρίως – για εκείνες που προγραμματίζονται! Είναι χρήσιμο – αν θα κάνετε μία επίσκεψη στο Υπουργείο, στον κ. Μανιάτη – να σας παραπέμψει κανείς σε αυτό το σημείο στις σχετικές πρόσφατες ανακοινώσεις του ΥΠΕΚΑ, που πραγματικά παρουσιάζουν σε σχέση με αυτές τις εξελίξεις και τις έρευνες, πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.

Οι ενδείξεις που υπάρχουν για τον ενεργειακό πλούτο της χώρας μας είναι, πράγματι, εξαιρετικά ευοίωνες. Δεν θα ήθελα στο σημείο αυτό να πω τίποτα περισσότερο. Θα υπογραμμίσω μόνον ένα πράγμα: Όλο και περισσότεροι εταίροι μας εκφράζουν πλέον την πεποίθηση ότι ο ενεργειακός πλούτος της χώρας μας έχει σημασία και για τον συνολικό ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης! Το πόση σημασία έχει, θα το δούμε. Εγώ είμαι εξαιρετικά αισιόδοξος, επί τη βάσει των στοιχείων που γνωρίζω και γνωρίζω ως γνώση, όχι ως γνώμη. Πάντως, θα αφορά, αυτή η σημασία, σημαντικό ποσοστό της πανευρωπαϊκής κατανάλωσης. Και μαζί με τον αντίστοιχο ενεργειακό πλούτο άλλων μεσογειακών χωρών, της περιοχής μας - όπως η Κύπρος και όχι μόνο - μπορεί το ποσοστό αυτό να γίνει ακόμα μεγαλύτερο. Η νοτιοανατολική Μεσόγειος γίνεται σιγά-σιγά επίκεντρο των μεγάλων ενεργειακών εξελίξεων στην Ευρώπη. Και η Ελλάδα αποκτά έτσι έναν πολυσήμαντο ενεργειακό ρόλο.

Αυτό επιτρέπει και επιβάλλει να γίνει η χώρα μας και μείζων παράγοντας σταθερότητας για ολόκληρη την περιοχή… και είναι χρήσιμο όταν λέει κανείς τη λέξη ενέργεια, ταυτόχρονα να συναντά στο νου του και τη γεωστρατηγική της σημασία.

* Τέταρτον, σημασία έχει και η αλλαγή στη διάρθρωση της ευρωπαϊκής αγοράς συνολικά. Δηλαδή, να μην εξαρτόμαστε μόνο στην Ευρώπη από χερσαίους αγωγούς, αλλά και από υποθαλάσσιους αγωγούς, όπως είναι το τμήμα του TAP που θα διαπερνά την Αδριατική. Κυρίως, όμως σημασία έχει πλέον η στροφή στις θαλάσσιες μεταφορές με υγροποιημένο φυσικό αέριο, το λεγόμενο LNG. Αυτό σημαίνει δημιουργία πολύ περισσότερων και πολύ μεγαλύτερου δυναμικού τερματικών σταθμών σε όλα τα παράλια της Μεσογείου, που θα επιτρέπουν στις παράκτιες ευρωπαϊκές χώρες να εφοδιάζονται και από διαφορετικές πηγές. Και από εκεί, επιτρέπει τη δημιουργία ενός χερσαίου δικτύου αγωγών προς όλες τις ηπειρωτικές χώρες, ώστε, από άκρο σε άκρο της Ευρώπης να μπορούν οι πάντες να εφοδιάζονται με φθηνό αέριο. Άλλωστε, τερματικά υγροποιημένου αερίου, είναι πιθανό να δημιουργηθούν και στα ατλαντικά παράλια της Ευρώπης, για να απορροφήσουν αμερικανικές εξαγωγές αερίου. 

Κι εδώ, σε ό,τι αφορά στις θαλάσσιες μεταφορές, ανοίγεται πλέον καθαρά «πεδίον δόξης λαμπρόν» για την ελληνική ναυτιλία, που όπως το ανέμενε κανείς, έχει ήδη διαβλέψει τις εξελίξεις κι έχει προχωρήσει στον εφοδιασμό των κατάλληλων πλοίων για τη μεταφορά LNG. Να σημειώσω εδώ, ότι όπως το φυσικό αέριο αναδεικνύεται στο «πετρέλαιο» του 21^ου αιώνα διεθνώς, έτσι και η μεταφορά LNG γίνεται η νέα τάση διεθνώς: Γιατί μεγάλες εξαγωγικές χώρες του μέλλοντος, όπως είναι η Αυστραλία και οι ΗΠΑ, μόνον με LNG θα μπορέσουν να διεκδικήσουν και να κερδίσουν μερίδια στη μεγάλη αγορά που ανοίγεται.

Βλέπετε, λοιπόν, ότι τα ενεργειακά ζητήματα αναδεικνύουν το ρόλο της Ελλάδας με πολλούς τρόπους, αλλά και από πολλούς δρόμους. Χρειάζεται παρόλα αυτά, πιστεύω καθημερινά, μακροχρόνιος σχεδιασμός, προσπάθεια για μακροχρόνιο σχεδιασμό και σίγουρα όραμα. Τέτοιες μεγάλες εξελίξεις, αν θέλουμε να είναι επιτυχείς για τη χώρα μας δεν γίνονται μόνον από τύχη…

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει πολύ μεγάλης σημασίας κόμβος για παραγωγή ενεργειακών πόρων, για ενεργειακές εξαγωγές, αλλά και για τη μεταφορά ενεργειακών πόρων. Κι ακόμα, μπορεί να συνδυάσει το άριστο μίγμα ανάμεσα σε πολλές διαφορετικές μορφές ενέργειας, τόσο από υδρογονάνθρακες όσο και από ανανεώσιμες πηγές, και με όλες τις μεταξύ τους συνέργειες.

Κι έτσι, εκεί που υστερούσαμε απελπιστικά σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους εταίρους μας, η Ελλάδα μπορεί σε λίγα χρόνια να βρεθεί στην πρωτοπορία ενός μέλλοντος, το οποίο σήμερα το αποτυπώνουμε σε αυτές τις βασικές γραμμές! Αυτό είναι το αναπτυξιακό όραμα της ενέργειας για τη χώρα μας.

Κάποιοι υποστήριζαν παλαιότερα – το λένε και σήμερα ακόμα – ότι η Ελλάδα δεν θα μπορέσει εύκολα να ξεπεράσει την κρίση. Εγώ σας λέω σήμερα, ότι μόνο από την Ενέργεια μπορούμε να επιτύχουμε ανάπτυξη που θα ξεπερνά κάθε στόχο! Μόνο από την ενέργεια! Φυσικά δεν εναποθέτουμε τις ελπίδες μας μόνο στην Ενέργεια. Θα αναπτυχθούμε παντού και σε όλους τους τομείς. Όμως ο ενεργειακός τομέας, όχι μόνο θα ενισχύσει την αναπτυξιακή μας δυναμική, αλλά και θα στηρίξει την ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας στο μέλλον, με τρόπο – θυμηθείτε το - που δεν θα έχει προηγούμενο. 

Όλα αυτά, όμως, προϋποθέτουν επενδύσεις στη χώρα γενικώς, προϋποθέτουν σταθερότητα, προϋποθέτουν σοβαρότητα σχεδιασμού και συνέπεια εφαρμογής. Προϋποθέτουν εμπιστοσύνη και πίστη στην Ελλάδα από τον υπόλοιπο κόσμο. Προϋποθέτουν επικοινωνία με ανοικτούς ορίζοντες της Ελλάδας με τον σύγχρονο κόσμο – και όχι συμπεριφορές και σύνδρομα απομονωτισμού. Και, τέλος, προϋποθέτουν σταθεροποιητικό ελληνικό ρόλο στην μείζονα περιοχή μας.

Είναι φιλόδοξα, ασφαλώς, όσο φιλόδοξοι είμαστε και υποχρεούμαστε να είμαστε εμείς οι Έλληνες!

Είναι αισιόδοξα, όσο δικαιολογούν οι δυνατότητες που έχει η χώρα μας και οι σοβαρότατες ενδείξεις που υπάρχουν για ακόμα μεγαλύτερες δυνατότητες που σύντομα θα αποκαλυφθούν.

Και, πάνω απ’ όλα, είναι ρεαλιστικά αυτά που λέμε, γιατί η νέα Ελλάδα που χτίζουμε σήμερα, πατά σε στέρεα θεμέλια και προχωρά σε σταθερά βήματα για ένα δημιουργικό μέλλον που αξίζουν όλοι οι Έλληνες.

Σας ευχαριστώ.