Με πολύ μεγάλη χαρά βρίσκομαι σήμερα εδώ, κοντά σας.
Και η χαρά μου οφείλεται στους δεσμούς που, όπως όλοι γνωρίζετε, έχω με τη Βόρειο Ελλάδα, και ειδικά με τη Μακεδονία.
Αλλά και με τους ισχυρούς δεσμούς που έχω με τις παραγωγικές τάξεις της χώρας, που τις θεωρώ πηγή του δυναμισμού της, στα εύκολα και στα δύσκολα.
Ειδικά στα δύσκολα.
Δεν θα σας μιλήσω με τη συνήθη γλώσσα των πολιτικών.
Δεν θα σας πω «μισές αλήθειες». Ούτε «στρογγυλεμένα λόγια»…
Δεν θα σας τάξω «λαγούς με πετραχήλια». Δεν θα «χαϊδέψω αυτιά».
Και δεν θα παίξω με τις αγωνίες και τους φόβους σας.
Θα σας πω κάποιες αλήθειες, όπως τις νιώθω.
Και θα σας μιλήσω για το χρέος μου απέναντι στη χώρα, όπως το αισθάνομαι.
Αυτές οι δύο λέξεις – αλήθεια και χρέος – είναι απαραίτητο να μπουν ξανά στο λεξιλόγιό μας. Ιδιαίτερα στο λεξιλόγιο των πολιτικών.
Γιατί Πολιτική δεν είναι η τέχνη να κερδοσκοπείς με το ψέμα, τοκίζοντας την αφέλεια όσων σε ακούν.
Πολιτική είναι η Αρετή να διαχειρίζεσαι την αλήθεια που πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες. Όχι για να τους κολακέψεις. Ούτε για να τους τρομάξεις. Αλλά για να τους δώσεις Προοπτική στις κανονικές εποχές και Ελπίδα στις δύσκολες.
Και χρέος του Πολιτικού είναι αυτό ακριβώς: Να μιλάει γι’ αυτά που πληγώνουν, χωρίς να διχάζει. Να μιλάει γι’ αυτά που τρομάζουν, χωρίς να φοβίζει. Και να μιλάει γι’ αυτά που αξίζουν, χωρίς να τα ευτελίζει.
Θα σας μιλήσω, λοιπόν, με όπλο την αλήθεια και με πυξίδα το χρέος μου.
Αλήθεια πρώτη: Σήμερα ζούμε μια κρίση που δεν είναι τωρινή και δεν είναι μόνον Ελληνική.
Πληρώνουμε αμαρτίες πολλών δεκαετιών και ψευδαισθήσεις που κυριάρχησαν όχι μόνο στην Ελλάδα.
Είχαμε ένα οικονομικό σύστημα το οποίο στηριζόταν σε αναδιανομή δανεικών. Η παραγωγική μας βάση συρρικνώνονταν συνεχώς. Και οι καταναλωτικές μας ανάγκες πολλαπλασιάζονταν ακατάπαυστα.
Το δημόσιο διένειμε δανεικά και επιδοτήσεις. Και ζούσαμε μια ψευδαίσθηση ευημερίας και ανάπτυξης, υποθηκεύοντας το μέλλον των παιδιών μας.
Αυτό δεν συνέβη μόνο στην Ελλάδα. Σε διαφορετικό βαθμό και με διαφορετικούς τρόπους, συνέβη και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Και δεν ήταν, ασφαλώς, αποτέλεσμα μιας διακυβέρνησης.
Αν παρακολουθείτε τις διεθνείς αγορές, θα διαπιστώσετε ότι τα spreads που ξεκίνησαν να ανεβαίνουν για τα Ελληνικά ομόλογα πέρσι, τώρα έχουν εκτιναχθεί και για τα Ιρλανδικά ομόλογα, ενώ τις τελευταίες μέρες εκτινάσσονται για τα Πορτογαλικά, για τα Ισπανικά, για τα Ιταλικά, για τα Βέλγικα, ακόμα και για τα Γαλλικά!
Όπως ξέρετε, δεν κυβερνούσε η Νέα Δημοκρατία σε όλες αυτές τις χώρες. Ούτε καν σε όλες αυτές τις χώρες κυβερνούν κόμματα της Κεντροδεξιάς. Κάτι πήγε στραβά με το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα. Κι αυτό αφορά όλες τις πολιτικές δυνάμεις που πιστεύουμε στην Ενωμένη Ευρώπη.
Αλήθεια δεύτερη: Η κρίση που ξέσπασε ειδικά στην Ελλάδα, αφορά την ελλειμματικότητα και την υπερχρέωση του Δημοσίου.
Ενός Δημοσίου που το έχτισε τις τελευταίες τρείς δεκαετίες το ΠΑΣΟΚ, όταν βρισκόταν στην κυβέρνηση, που εμπόδιζε κάθε αλλαγή του όταν βρισκόταν στην Αντιπολίτευση και που δεν μπόρεσε ή δεν τόλμησε να αλλάξει η Νέα Δημοκρατία τα λίγα χρόνια που κυβέρνησε εκείνη.
Απόδειξη; Απλούστατα, δέστε τι έγινε τις τελευταίες εβδομάδες, όταν ήλθε η ώρα να αρχίσουν οι περικοπές στις ΔΕΚΟ. Εκεί που υπάρχουν τα ιλιγγιώδη ελλείμματα και οι μεγάλες εστίες σπατάλης...
Αποδείχθηκε – και ομολογήθηκε ακόμα και από υπουργούς της Κυβέρνησης, ακόμα και από φιλοκυβερνητικά Μέσα Ενημέρωσης - ότι εδώ η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πρέπει να συγκρουστεί «με τις ίδιες τις σάρκες του ΠΑΣΟΚ»! Διότι αυτό το κομμάτι του Δημοσίου δημιουργήθηκε και ελέγχεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από το ίδιο το ΠΑΣΟΚ.
Μέχρι εδώ τα πράγματα είναι απλά. Γιατί οι περισσότεροι συμφωνούν σε όσα ήδη είπαμε. Τώρα πάμε στα πιο δύσκολα. Κι εδώ θα φανεί η διαφορά και το καινούργιο που φέρνει η Νέα Δημοκρατία:
Αλήθεια Τρίτη: Το να αντιστρέψεις απότομα ένα λάθος, μπορεί να είναι κι αυτό λάθος και μάλιστα χειρότερο από το αρχικό.
Όλοι συμφωνούμε ότι στην Ελλάδα υπάρχει ένα υπερδιογκωμένο αντιπαραγωγικό κράτος.
Μάθαμε με την απογραφή του Δημοσίου, ότι απασχολεί πάνω από 750 χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους! Δηλαδή κοντά στο 13% του ενεργού πληθυσμού. Τρείς φορές παραπάνω απ’ ό,τι συμβαίνει, κατά μέσον όρο, σε κράτη μέλη της Ένωσης.
Όμως η λύση στο πρόβλημα αυτό δεν είναι οι μαζικές απολύσεις. Θυμηθείτε: η αντιστροφή ενός λάθους μπορεί να είναι χειρότερο λάθος.
Απλούστατα, στην περίπτωσή μας, μαζικές απολύσεις θα επιβαρύνουν το Δημόσιο ταμείο άμεσα και έμμεσα: Θα δημιουργήσουν μεγαλύτερες δαπάνες (για αποζημιώσεις και επιδόματα ανεργίας), μικρότερες εισπράξεις (από φόρους εισοδήματος και καταναλωτικούς φόρους, ΦΠΑ κλπ.) θα προκαλέσουν νέα ύφεση στην αγορά, νέες απολύσεις, νέα λουκέτα. Τελικά το κράτος δεν θα κερδίσει ταμειακά, ίσως να χάσει κιόλας, αλλά θα βρεθεί με πολλαπλάσια κοινωνικά προβλήματα. Και θα είναι πολύ δυσκολότερο να ανακάμψει αργότερα...
Αντίθετα, αν παγώσει τις προσλήψεις για τρία χρόνια, κι ύστερα επιβάλει τον κανόνα: ένας «προσλαμβάνεται για κάθε πέντε που συνταξιοδοτούνται», μέσα σε πέντε χρόνια μπορεί να έχει μειωθεί κατά 25%! Χωρίς να εκτοξευθεί η ανεργία σε περίοδο βαθιάς ύφεσης και χωρίς να επιβαρυνθεί το ίδιο το κράτος με το κόστος της ανεργίας.
Πάρτε κι ένα άλλο παράδειγμα: την ελαστικότητα στην αγορά εργασίας. Είναι αλήθεια ότι στην Ελλάδα υπάρχουν τεράστιες στρεβλώσεις που εμποδίζουν επενδύσεις και δημιουργία θέσεων απασχόλησης.
Αλλά, όπως ομολογούν και εκθέσεις της Κομισιόν, δεν ευθύνεται το μισθολογικό κόστος. Ευθύνονται κυρίως δύο άλλοι παράγοντες: οι πολύ υψηλές ασφαλιστικές εισφορές – και η απερίγραπτη ελληνική γραφειοκρατία.
Το διαβόητο «πολυνομοσχέδιο» που ψηφίζεται αύριο στη Βουλή δεν λύνει αυτά τα προβλήματα. Απλώς διευκολύνει τις περικοπές μισθών στον ιδιωτικό τομέα. Λύνει ένα μικρό ή «ανύπαρκτο» πρόβλημα και επιτείνει την ύφεση. Ενώ διογκώνει το έλλειμμα...
Αυτά τα μέτρα δεν λαμβάνονται ποτέ σε περιόδους βαθιάς ύφεσης. Ιδιαίτερα, όταν πρόκειται για μέτρα που θα φέρουν νέα υποχώρηση των τζίρων και των φορολογητέων εισοδημάτων, μειώνοντας τα έσοδα του κράτους...
Τι θα φορολογήσει η κυβέρνηση, όταν κι άλλες επιχειρήσεις θα κλείσουν, καθώς θα πέσουν ακόμα περισσότερο τα έσοδά τους;
Το «πολυνομοσχέδιο» δεν αποκαθιστά την ευελιξία. Επιβάλλει την πλήρη «απορρύθμιση».
Δηλαδή, διευκολύνουν τις επιχειρήσεις να προσαρμοστούν με συρρίκνωση, ενώ τους απαγορεύουν να προσαρμοστούν με ανάπτυξη.
-- Απαγορεύουν τις επενδύσεις, γιατί αυξάνουν τους φορολογικούς συντελεστές.
-- Απαγορεύουν να φθηνύνουν τα προϊόντα, γιατί αυξάνουν συνέχεια το ΦΠΑ.
-- Διατηρούν υψηλό το κόστος εργασίας, όχι από την πλευρά των μισθών, αλλά των ασφαλιστικών εισφορών.
-- Και μειώνουν συνεχώς το διαθέσιμο εισόδημα, πράγμα που επιστρέφει στις επιχειρήσεις με μειωμένη ζήτηση και μειωμένους τζίρους.
Εμείς θέλουμε να προσαρμοστούν οι επιχειρήσεις προς τα πάνω: με Ανάπτυξη και με δημιουργία θέσεων εργασίας, που θα βοηθήσει όλους: και την οικονομία συνολικά και το δημόσιο ταμείο. Όχι με συρρίκνωση.
Δέστε κι ένα τελευταίο παράδειγμα: το χτύπημα της φοροδιαφυγής.
Πράγματι, το χτύπημα της φοροδιαφυγής, είναι υψίστη προτεραιότητα για να βγούμε από την κρίση, αλλά προϋποθέτει τέσσερα πράγματα:
-- μειωμένους φορολογικούς συντελεστές, ώστε να μειωθεί το κίνητρο για φοροδιαφυγή.
-- πιο απλό φορολογικό σύστημα, ώστε να μειωθούν οι «τρύπες» και τα «παράθυρα» που επιτρέπουν τη δυνατότητα φοροδιαφυγής.
-- πιο αντικειμενικό σύστημα υπολογισμού των φορολογικών υποχρεώσεων, για να μειωθούν οι συναλλαγές φορολογούμενου-έφορου, και
-- βαριές ποινές, με γρήγορες διαδικασίες, για όσους επιμένουν, παρά τη μείωση των συντελεστών, να φοροδιαφεύγουν.
Η κυβέρνηση κάνει τα αντίθετα, κάνει ξανά αυτά που δεν πρέπει:
Αυξάνει τους φορολογικούς συντελεστές, αντί να τους μειώνει. Κι έτσι ενισχύει το κίνητρο για φοροδιαφυγή.
Κάνει πιο περίπλοκο το φορολογικό σύστημα με την απαρχαιωμένη διάκριση «διανεμομένων» και «μη διανεμομένων» κερδών.
Δεν επιτυγχάνουν πάταξη της φοροδιαφυγής έτσι. Απλώς διώχνουν όσες επιχειρήσεις μπορούν να φύγουν και κλείνουν όσες δεν μπορούν.
Το πολυνομοσχέδιο έχει και σωστά επί μέρους στοιχεία. Τα οποία εμείς θα ψηφίσουμε, όπως κάνουμε πάντα με οτιδήποτε σωστό έρχεται προς ψήφιση.
Αλλά δεν παύει να αποτελεί μοντέλο προσαρμογής με απόλυτη συρρίκνωση, σε μια οικονομία που ήδη συρρικνώνεται και χρειάζεται το ακριβώς αντίθετο: Ανάκαμψη!
Αλήθεια τέταρτη: Η Νέα Δημοκρατία είναι σήμερα το κόμμα της Ανάπτυξης. Δεν μπορεί να συμφωνήσει σε μια πολιτική που οδηγεί σε φαύλο κύκλο συνεχούς συρρίκνωσης, επίμονων ελλειμμάτων, ακόμα σκληρότερων μέτρων, ακόμα μεγαλύτερης συρρίκνωσης, ακόμα πιο επίμονων ελλειμμάτων.
Πολλοί είπαν στην αρχή το εξής: Εντάξει, το ΠΑΣΟΚ είναι μακροχρόνια ο κύριος υπεύθυνος που φτάσαμε ως εδώ. Αλλά τώρα που προσπαθεί κάτι καλό να κάνει, τώρα που προσπαθεί να βάλει μια τάξη, γιατί να μη το βοηθήσουμε; Γιατί να του πάμε κόντρα;
Οφείλω να σας πω ότι κι εμείς κάναμε τέτοιες σκέψεις αρχικά. Γι’ αυτό και βάλαμε πλάτη στην αρχή, πριν τον περσινό Μάιο, πριν η Κυβέρνηση καταφύγει στο Μηχανισμό Στήριξης και υπογράψει το Μνημόνιο...
Παρά το γεγονός ότι, ενώ εμείς βάζαμε πλάτη για τη χώρα, ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα, η ίδια η κυβέρνηση έκανε ό,τι μπορούσε για να μας οδηγήσει στα χειρότερα:
Αρνιόταν να πάρει τα απαραίτητα μέτρα έγκαιρα, «φούσκωνε» τεχνητά το έλλειμμα του 2009, απέφευγε να δανειστεί όταν ακόμα μπορούσε, απέφευγε να προ-δανειστεί όπως έκαναν άλλες χώρες, διέσυρε την Ελλάδα στο εξωτερικό, έκανε ό,τι μπορούσε για να κλονίσει την αξιοπιστία της με τις πρωτοφανείς εκείνες δηλώσεις ότι η Ελλάδα είναι «Τιτανικός», ότι πηγαίνει σε σίγουρο «ναυάγιο», ότι είναι «διεφθαρμένη χώρα».
Κι όταν οι αγορές μας πέταξαν έξω και δεν μπορούσαμε πια να δανειστούμε, η Κυβέρνηση δεν τόλμησε να διαπραγματευθεί το παραμικρό.
Πράγματι, εμείς όλους εκείνους τους μήνες, από πέρσι τον Δεκέμβριο ως τα τέλη Απριλίου, «βάζαμε πλάτη» για να αποφύγει η Ελλάδα τα χειρότερα, όταν η κυβέρνηση έκανε ό,τι μπορούσε για να φέρει τα χειρότερα...
Μας κατηγόρησαν πολλοί τότε. Ως «υπερβολικά συναινετικούς», λέει...
Εμείς δεν μετανιώσαμε, όμως. Γιατί κάναμε το χρέος μας.
Βάλαμε πλάτη τότε. Και συνεχίσαμε να στηρίζουμε όλα τα νομοσχέδια που ήταν θετικά για την χώρα. Γιατί αυτό επιβάλλει το χρέος μας. Και γιατί εμείς δεν είμαστε ΠΑΣΟΚ…
Αλλά όταν ήλθε η ώρα της κρίσης και μας έφεραν για ψήφιση το Μνημόνιο, διαπιστώσαμε ότι δεν ήταν «φάρμακο για την ασθένεια». Ήταν «δηλητήριο» που έβλαπτε περισσότερο απ’ ό,τι η ίδια η «ασθένεια».
-- Μείωνε το έλλειμμα πολύ λίγο και με πολύ μεγάλο κόστος ύφεσης.
-- Δεν έλεγχε το χρέος, το εκτόξευε και το καθιστούσε ανεξέλεγκτο.
-- Δεν είχε ημερομηνία λήξεως, ούτε εξασφάλιζε την ομαλή αποπληρωμή του χρέους.
Γι’ αυτό το απορρίψαμε.
Και από τότε, μέσα σε έξι μόλις μήνες δικαιωθήκαμε πλήρως:
Δεν θα σας κουράσω με αριθμούς. Αλλά μερικά νούμερα πρέπει να τα θυμόμαστε για να ξέρουμε που βαδίζουμε.
Το 2010, η Κυβέρνηση έκανε περικοπές ύψους 9,2% του ΑΕΠ. Για να επιτύχει μείωση του ελλείμματος μόνο κατά 6 % του ΑΕΠ. Οι μισές σχεδόν από τις θυσίες πήγαιναν χαμένες ακόμα και με τον αρχικό σχεδιασμό... Κι αυτό ακόμα θα επιτευχθεί με μέτρα πρόσθετα, εκτός Μνημονίου.
Πολύ πάνω από τις μισές θυσίες πάνες χαμένες.
Γιατί, άραγε; Γιατί όπως είχαμε επισημάνει αρχικά, η ύφεση «καταβροχθίζει» την αποτελεσματικότητα των μέτρων.
Όπως είχαμε προβλέψει, τα περισσότερα μέτρα, αντί να μειώνουν το έλλειμμα, μειώνουν το ΑΕΠ, δηλαδή προκαλούν μεγαλύτερη ύφεση, λουκέτα και ανεργία, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα έσοδα του κράτους, να αυξάνονται οι δαπάνες του και να παραμένει το έλλειμμα, ως ποσοστό του ΑΕΠ, επίμονα υψηλό.
Τώρα αυτό ομολογείται σχεδόν απ’ όλους.
Και πώς να μη το ομολογήσουν;
-- Προέβλεπαν αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά 13,7% στο Μνημόνιο. Ως τα τέλη Νοεμβρίου, η αύξηση δεν ξεπερνούσε το 5% κι αυτό με μέτρα πρόσθετα, εκτός Μνημονίου.
-- Προέβλεπαν μείωση των Δημοσίων Επενδύσεων κατά 4% στο Μνημόνιο. Ήδη στα τέλη Νοεμβρίου, η μείωση έχει φτάσει στο 12%! Μειώνουν το έλλειμμα πετσοκόβοντας τις Δημόσιες Επενδύσεις, στερώντας έτσι το τελευταίο «οξυγόνο» ανάκαμψης της Οικονομίας.
-- Προέβλεπαν ύφεση της τάξης του 0,2% τον Ιανουάριο, 2% το Μάρτιο, 4% στο Μνημόνιο. Τώρα είναι πάνω από 4% κι ίσως ξεπεράσει και το 4,5%.
-- Προέβλεπαν πληθωρισμό 1,9%. Και τώρα ο πληθωρισμός τρέχει γύρω στο 4,9%, τρείς φορές περισσότερο από την πρόβλεψη του Μνημονίου.
Έπεσαν έξω σε όλα!
Έπεσαν έξω περισσότερο και ταχύτερα απ’ ό,τι προβλέπαμε κι εμείς οι ίδιοι...
Και στο άλλο σκέλος της κριτικής μας, στο χρέος, εκεί κι αν υπήρξε αληθινό «Βατερλώ»: Προέβλεπαν αρχικά ότι στα τέλη του 2013, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, θα φτάσει το 144%. Τώρα προσέθεσαν κι άλλες 14 μονάδες, από χρέη των ΔΕΚΟ, swap κλπ. και έτσι το χρέος θα φτάσει το 158%. Το πιθανότερο είναι να ξεπεράσει το 160%...
Με τέτοια δανειακή επιβάρυνση, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να βγει μόνη της στις αγορές και να δανειστεί με λογικά επιτόκια.
Ακόμα κι αν αφαιρέσουμε τις 14 μονάδες των νέων «λογιστικών εγγραφών» του χρέους, η πολιτική του Μνημονίου αυξάνει τη δανειακή επιβάρυνση της χώρας μέσα σε 4 χρόνια κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες!
Κάνουμε όλες αυτές τις θυσίες για να λύσουμε το πρόβλημα δανεισμού και στο τέλος της τετραετίας βρισκόμαστε ακόμα πιο βαριά δανεισμένοι!
Αλλά πολύ υψηλότερο χρέος, μετά από μια τετραετία, σημαίνει πολύ υψηλότερες δαπάνες για ετήσιους τόκους.
Κι έτσι έχουμε εδώ ένα δεύτερο φαύλο κύκλο: όπου το υψηλότερο χρέος οδηγεί σε υψηλότερο έλλειμμα, που διογκώνει το χρέος των επομένων ετών και οδηγεί σε ακόμα υψηλότερες δαπάνες για τόκους και ακόμα υψηλότερα μελλοντικά ελλείμματα.
Αυτή την αρχική κριτική μας την ομολόγησε ακόμα και το ΔΝΤ. Το οποίο μας πρότεινε να μας δώσει «επιμήκυνση» του χρόνου αποπληρωμής, γιατί προφανώς δεν μπορούμε να ξεπληρώσουμε στη τριετία 2013-2015 πάνω από 200 δισεκατομμύρια ευρώ, όπως υπογράψαμε στο Μνημόνιο.
Αναπόφευκτη η επιμήκυνση, βέβαια, αλλά με ποιους όρους; Το επιτόκιο, όπως φαίνεται θα αυξηθεί. Και η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να είναι για χρόνια ακόμα «δεμένη» σε μια πολιτική που οδηγεί σε αλλεπάλληλους φαύλους κύκλους, σκληρών μέτρων, επίμονων ελλειμμάτων και ανεξέλεγκτου χρέους.
Για πόσα χρόνια; «Για μισή γενιά» μας είπε ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού ο κ. Τομάζο Σκιόπα: Δεκαπέντε, δηλαδή, χρόνια τουλάχιστον!
Όπως ακριβώς είχαμε προβλέψει από την αρχή. Το «τούνελ» δεν έχει τέλος...
Αλήθεια Πέμπτη: Το Μνημόνιο δεν είναι απλώς μια «δανειακή σύμβαση». Δεν μας λέει απλώς πόσα χρήματα θα πάρουμε, τι θα τα κάνουμε και με τι όρους θα τα ξεπληρώσουμε. Αυτό σημαίνει «δανειακή σύμβαση»...
Αν αυτό ήταν, θα είχαμε αναλάβει να μειώσουμε το έλλειμμα, ας πούμε κατά 5,5% το χρόνο, κι εφ’ όσον ο τρόπος που επιλέξαμε δεν λειτούργησε, θα μπορούσαμε να αλλάξουμε πολιτική, για να επιτύχουμε το στόχο που έχουμε δεσμευτεί.
Εδώ, όμως, μας έχουν δεσμεύσει όχι μόνο στο ΤΙ θα κάνουμε, αλλά και στο ΠΩΣ θα το κάνουμε. Είναι μια πολύ λεπτομερής δέσμευση για όλα τα επόμενα βήματα πολιτικής, ανά τρίμηνο, επί τέσσερα τουλάχιστον χρόνια. Ή μάλλον για πολύ περισσότερα...
Κι όταν αποδεικνύεται ότι κάπου σε αυτό το σχεδιασμό έγινε λάθος, έχουμε ελάχιστα περιθώρια να το αλλάξουμε. Και ό,τι είναι λάθος, διορθώνεται με νέα μέτρα, εκτός Μνημονίου.
Το Μνημόνιο δεν είναι απλή «δανειακή σύμβαση», είναι δέσμευση σε μια αδιέξοδη πολιτική .
Στη ζωή, στην Πολιτική, στην Κοινωνία, παντού χρειάζονται δύο πράγματα: Σταθερότητα στόχων και ευελιξία μεθόδων: Να ξέρεις τι θέλεις. Αλλά να είσαι και ευέλικτος στο πώς θα το επιτύχεις. Όταν δεν δουλεύει ένας τρόπος, να τον αλλάζεις ή να τον συμπληρώνεις, ώστε να επιτύχεις το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Η Οικονομία κατά μείζονα λόγο θέλει σταθερότητα στόχων και ευελιξία μεθόδων. Και η ελεύθερη οικονομία, η ανοικτή οικονομία, ακόμα περισσότερο απαιτεί τέτοια ευελιξία.
Το Μνημόνιο αυτή ακριβώς την ευελιξία μας την αποστερεί! Μας επιβάλλει πλήρεις λεπτομέρειες, όχι το τι θα επιδιώξουμε, αλλά και το πώς θα το κάνουμε. Ακόμα κι όταν βλέπουμε ότι δεν δουλεύει...
Αλήθεια έκτη: Η Νέα Δημοκρατία δεν διαφώνησε ποτέ με την ανάγκη της δημοσιονομικής προσαρμογής. Διαφώνησε - και διαφωνεί - στο πώς θα την επιτύχουμε.
Δεν διαφώνησε ότι χρειάζεται να μειώσουμε το έλλειμμα. Εμείς πάμε πιο μακριά. Χρειάζεται να Ισοσκελίσουμε τον Προϋπολογισμό το συντομότερο δυνατό. Για να ελέγξουμε τη δυναμική του χρέους.
Χρειάζεται, όχι μείωση του ελλείμματος με διόγκωση του χρέους, αλλά μηδενισμό του ελλείμματος το ταχύτερο, για να μπορέσουμε να ελέγξουμε το χρέος και να αρχίσουμε να το μειώνουμε.
Με τη μέθοδο που μας επέβαλε το Μνημόνιο, περισσότερο βαθαίνουμε την ύφεση, παρά μειώνουμε το έλλειμμα. Και τελικώς εκτοξεύουμε το χρέος χωρίς να εκμηδενίζουμε το έλλειμμα. Και δεσμευόμαστε σε μια πολιτική που δεν μας λύνει το αρχικό πρόβλημα, αλλά μας χειροτερεύει όλα τα άλλα προβλήματα.
Και δεν μείναμε στο «αντί». Δεν εκφράσαμε αντιρρήσεις χωρίς εναλλακτική πρόταση. Προτείναμε από την αρχή ένα διαφορετικό δρόμο διεξόδου από την κρίση.
Με δύο λόγια: διέξοδο με Ανάκαμψη, όχι με Συρρίκνωση.
Διέξοδο με Ανάπτυξη, όχι με χρόνια Καθίζηση.
Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά μας με το Μνημόνιο.
Όχι όσον αφορά τους στόχους της δημοσιονομικής προσαρμογής, αλλά τους τρόπους, το ΠΩΣ θα την επιτύχουμε.
-- Δεν διαφωνήσαμε ότι πρέπει να υπάρξουν περικοπές. Βέβαια, θα έπρεπε οι περικοπές να είναι πιο «στοχευμένες» κι όχι «οριζόντιες», για να είναι πιο δίκαιες και πιο αποτελεσματικές. Αλλά περικοπές πρέπει να υπάρξουν.
-- Δεν διαφωνήσαμε ότι πρέπει να μειωθεί η δημόσια σπατάλη. Αλλά οι συντάξεις των 800 ευρώ που κόπηκαν πρώτες – πώς να το κάνουμε; - δεν αποτελούν «σπατάλη»!
-- Δεν διαφωνήσαμε ότι πρέπει να μειωθεί η φοροδιαφυγή. Αλλά με την αύξηση των φορολογικών συντελεστών – και στους άμεσους και στους έμμεσους φόρους – ενισχύεται το κίνητρο για φοροδιαφυγή.
-- Δεν διαφωνούμε ότι οι περικοπές θα έχουν υφεσιακό αποτέλεσμα. Απλώς επισημαίνουμε, ότι μπορούμε να εξουδετερώσουμε την ύφεση με αντισταθμιστικά μέτρα ανάκαμψης. Γι’ αυτό τα ονομάσαμε «αντισταθμιστικά». Γιατί εξουδετερώνουν την ύφεση που προκαλούν οι περικοπές, χωρίς να επιβαρύνουν τον Προϋπολογισμό. Παράγουν εισόδημα, άρα και πρόσθετους φόρους. Κρατούν την οικονομία να μη γονατίσει, τις επιχειρήσεις να μη κλείσουν, τις θέσεις εργασίας να μη μειωθούν και τα έσοδα του κράτους να μην υποχωρήσουν. Ώστε να βρει το κράτος κάτι να φορολογήσει και να δουλέψουν και τα υπόλοιπα περιοριστικά μέτρα.
Προτείναμε, ακόμα την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Που είναι όση περίπου και το συνολικό έλλειμμα του Δημοσίου! Αλλά δεν αποδίδει τίποτε στο κράτος. Ενώ θα μπορούσε να μειώσει το χρέος δραστικά ή να χρηματοδοτήσει τους τόκους εξυπηρέτησης του χρέους κι έτσι να μειώσει το έλλειμμα, είτε και τα δύο.
Είμαστε μια χώρα με τεράστιο γνωστό αναξιοποίητο πλούτο, που γονατίζει από τα χρέη της. Και δυσκολευόμαστε να πείσουμε την κυβέρνηση να αξιοποιήσει την αδρανή δημόσια περιουσία, για να ξεφύγουμε από το φαύλο κύκλο και να μπούμε σε αναπτυξιακή τροχιά.
Η κυβέρνηση κατά πώς συνηθίζει, ειρωνεύθηκε στην αρχή τις προτάσεις μας.
Κι ύστερα, επίσης κατά πώς συνηθίζει, τις υιοθέτησε πλήρως, αλλά μόνο στα λόγια. Και μετά τις... ξέχασε!
Συμπέρασμα: υπάρχει τρόπος να βγούμε από τους φαύλους κύκλους, υπάρχει Ελπίδα, αλλά με άλλη πολιτική:
Με άμεση Ανάκαμψη, όχι με Συρρίκνωση.
Με μακροχρόνια και βιώσιμη Ανάπτυξη, όχι με Καθίζηση.
Όποιος θέλει να συζητήσουμε πώς θα επιτύχουμε την άμεση Ανάκαμψη, εδώ είμαστε και θα βοηθήσουμε περισσότερο απ’ όσο ελπίζει κι ο πιο αισιόδοξος.
Αλλά αν θέλουν να συμφωνήσουμε στα μέτρα που οδηγούν σε περαιτέρω συρρίκνωση, όχι! Τέτοια συναίνεση στα αδιέξοδα και στην ασφυξία δεν θα δώσουμε.
Συναίνεση στην ασφυξία, ας αναζητήσουν αλλού, όχι από μας.
Βέβαια, όπως φαίνεται, η «συμμαχία των προθύμων», γίνεται όλο και μικρότερη, όλο και λιγότερο «συμμαχία», απ’ όλο και λιγότερο «πρόθυμους»...
Ακόμα κι εκείνοι που αρχικώς στήριξαν το Μνημόνιο, χωρίς να πολύ- καταλαβαίνουν τι ψήφιζαν τότε, τώρα πια αρχίζουν να αφυπνίζονται.
Εντός κι εκτός κυβέρνησης...
Όμως τώρα, που σιγά-σιγά έρχονται στα λόγια μας όσοι μας πολέμησαν ως τώρα, δεν πρόκειται, ασφαλώς, να αλλάξουμε εμείς...
Ίσα-ίσα, τώρα θα ενισχύσουμε τη θετική μας πρόταση. Και με αυτό θα ήθελα να κλείσω:
Αλήθεια έβδομη: Η Ελλάδα μπορεί και τώρα να αρχίσει να βγαίνει από την κρίση με ένα πακέτο μέτρων που περιλαμβάνει τα εξής:
* Πρώτον, χαμηλότερους φορολογικούς συντελεστές. Για να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής επιχείρησης. Για να σωθούν θέσεις εργασίες, να φρενάρει η ύφεση και τα λουκέτα. Πώς μπορούμε να πείσουμε οποιονδήποτε, Έλληνα ή ξένο, να επενδύσει στην Ελλάδα, όταν γειτονικές μας χώρες, εντός κι εκτός Ένωσης, τον φορολογούν το ένα τρίτο ή το ένα τέταρτο απ’ τον ό,τι φορολογούμε εμείς; Αυτή τη στιγμή δεν προσπαθούμε να πείσουμε κάποιους ξένους να έλθουν στην Ελλάδα να επενδύσουν. Προσπαθούμε να πείσουμε τους Έλληνες, που έχουν ήδη επενδύσει εδώ, να μη φύγουν, να μην πάνε δίπλα.
Χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές θα φέρουν περισσότερα φορολογικά έσοδα. Και θα βοηθήσουν να μειωθεί το έλλειμμα δραστικά.
* Δεύτερον, χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές άμεσοι και έμμεσοι, σε συνδυασμό με ένα πιο απλό, πιο σταθερό και πιο αντικειμενικό φορολογικό σύστημα, για να χτυπηθεί η φοροδιαφυγή. Αλλιώς τη διογκώνουμε.
Η φορολογική μεταρρύθμιση, για την ακρίβεια η φορολογική Επανάσταση, είναι το θεμέλιο της στροφής της Ελλάδας στην Ανάπτυξη. Αλλά και η σοβαρότερη προϋπόθεση για να υπάρξει άμεσα Ανάκαμψη και να μειωθεί το έλλειμμα αποφασιστικά και χωρίς άλλες οδυνηρές θυσίες.
* Τρίτον, αποκλιμάκωση και την ασφαλιστικών εισφορών. Γιατί έτσι θα μειωθεί το εργοδοτικό κόστος, χωρίς να μειωθούν οι μισθοί. Ενώ θα βελτιωθεί κι από άλλη κατεύθυνση η ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής επιχείρησης.
Δεν θα μειωθούν οι εισροές στα ασφαλιστικά ταμεία. Διότι θα αυξηθούν οι θέσεις απασχόλησης και θα αρχίσει να μειώνεται η «μαύρη εργασία». Με σταδιακά μικρότερους συντελεστές ασφαλιστικών εισφορών, θα μπουν τελικά περισσότερα χρήματα στα Ταμεία.
* Τέταρτον, «αντισταθμιστικά» μέτρα τόνωσης της αγοράς, μηδενικού ή ελαχίστου κόστους, για να φρενάρει η ύφεση και να υπάρξει Ανάκαμψη. Αναφέρω τέσσερα μόνο πολύ ενδεικτικά:
-- Επιδότηση από το κράτος στεγαστικών δανείων πρώτης κατοικίας κατά 2% για δέκα χρόνια. Το κράτος δεν θα πληρώσει τίποτε τον πρώτο και το μεγαλύτερο μέρος του δεύτερου χρόνου. Ενώ αυτά που θα πληρώσει συνολικά, όλα τα επόμενα χρόνια, θα είναι λιγότερα απ’ όσα θα εισπράξει τον πρώτο κι όλας χρόνο, από την αναζωογόνηση της Οικοδομής και των 130 και πλέον επαγγελμάτων που απασχολεί και σήμερα βρίσκονται σε παράλυση.
Γι’ αυτό και στη συζήτηση για το «πολυνομοσχέδιο», αύριο, θα ψηφίσουμε την άρση του «πόθεν έσχες» για πρώτη κατοικία για δύο χρόνια. Και θα προτείνουμε να αρθεί το «πόθεν έσχες» γενικά για την κατοικία. Να στηρίξουμε, αυτή τη στιγμή, με όλους τους τρόπους την Οικοδομή.
-- Αναθέσεις εκμετάλλευσης σε περιφερειακά αεροδρόμια και λιμάνια.
-- Αυτοχρηματοδοτούμενα έργα, που έχουν σταματήσει.
-- Επαναπροώθηση των ΕΣΠΑ, όπου η απορροφητικότητα της Ελλάδας υποχώρησε από την πέμπτη θέση στην Ευρώπη το 2009, στην 23η θέση φέτος.
Όλα αυτά βοηθούν την Ανάκαμψη και δεν κοστίζουν τίποτε στον Προϋπολογισμό.
* Πέμπτο, χτύπημα της γραφειοκρατίας με μια σειρά από στοχευμένες μεταρρυθμίσεις που έχουμε ήδη προτείνει. Κορυφαία, ο συμψηφισμός οφειλών από και προς το Δημόσιο. Αυτό θα είναι αληθινή «επανάσταση» στην αγορά.
Σήμερα υπάρχουν επιχειρήσεις που κλείνουν, γιατί το κράτος τους χρωστάει περισσότερα απ’ ό,τι του χρωστάνε εκείνες, και απαιτεί τα χρωστούμενα αμέσως, χωρίς να δίνει τα οφειλόμενα. Με τον «συμψηφισμό», μια τεράστια στρέβλωση θα εκλείψει, οι επιχειρήσεις θα πάρουν ανάσα, χωρίς να στοιχίσει τίποτε ούτε στο κράτος ούτε στις επιχειρήσεις.
Ακόμα, το κράτος να επιστρέψει άμεσα τα επί πλέον χρωστούμενα στις επιχειρήσεις, ώστε να υπάρξει και ένεση ρευστότητας. Αυτό είναι πέρα από τον «συμψηφισμό». Εδώ μιλάμε για πάνω από 10 δισεκατομμύρια ευρώ που λείπουν από την αγορά. Ακόμα κι αν τα μισά από τα χρωστούμενα τα καλύψει ο «συμψηφισμός», τα υπόλοιπα είναι αρκετά για να αρχίσει να λειτουργεί η Οικονομία.
* Έκτο, στοχευμένο χτύπημα στις σπατάλες – τις αληθινές σπατάλες – του Δημοσίου. Όχι άλλα «οριζόντια» μέτρα. Οι σπατάλες στο Δημόσιο υπολογίζονται σε δισεκατομμύρια κάθε χρόνο. Το ομολογεί και η Τράπεζα της Ελλάδος ότι υπάρχουν τεράστια περιθώρια περιστολής της σπατάλης. Κι ακόμα η κυβέρνηση αγωνίζεται να μαζέψει μερικές εκατοντάδες εκατομμύρια με «οριζόντιες» περικοπές, κι από πηγές που δεν αποτελούν όλες «σπατάλες»...
* Έβδομο, άμεση εκκίνηση των διαδικασιών για την αξιοποίηση της ανενεργού ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου, με την ταχύτητα και αποφασιστικότητα που επιδείχθηκε πριν το 2004, για το «ξεμπλοκάρισμα» των Ολυμπιακών έργων. Εδώ είναι το «κλειδί» για να ελέγξουμε το χρέος και για να σταθούμε στα πόδια μας σε όλο το δύσκολο μεταβατικό διάστημα.
Αυτό το πακέτο των εφτά πρωτοβουλιών, μπορεί να αλλάξει το κλίμα και να ξεκινήσει την Ανάκαμψη άμεσα.
Τα περισσότερα δεν παραβιάζουν καν το Μνημόνιο. Αν και κάποια διαπραγμάτευση με την Τρόϊκα θα χρειαστεί, αναμφίβολα, για τη μείωση των φορολογικών συντελεστών. Που είναι, όμως, απαραίτητη, για να δουλέψουν όλα τα υπόλοιπα. Κι αυτά που προτείνουμε εμείς κι αυτά που έχει ήδη αποφασίσει η κυβέρνηση.
Όμως, όπως λένε και οι εκπρόσωποι της Τρόϊκας, το Μνημόνιο είναι «ζωντανό πράγμα» και μπορεί να αλλάξει. Και αυτό καταδεικνύεται από το γεγονός ότι έχουν προστεθεί λόγω υστέρησης εσόδων, επιπλέον μέτρα 6 δις ευρώ. Ήδη προβλέπεται και η διαδικασία «επικαιροποίησής» του κάθε τρείς μήνες. Ενώ, έστω και μόνο οριακά, έστω και ανεπαρκώς, μειώνεται ο ΦΠΑ στις τουριστικές επιχειρήσεις, αφού χάσαμε τη σεζόν του 2010. Μειώνεται ακόμα ο ΦΠΑ για τα φάρμακα. Ενώ μειώνεται και ο συντελεστής φορολόγησης των μη διανεμομένων κερδών…
Και η Ιρλανδία εντάχθηκε τελικά στο Μηχανισμό Στήριξης. Αλλά δεν δέχθηκε, παρά τις πιέσεις, να αυξήσει το φορολογικό συντελεστή κερδών που είναι στο 12,5%. Όχι στο 45% και πλέον που το ανέβασε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.
Άσκησαν σφοδρές πιέσεις την Ιρλανδία, αλλά αρνήθηκε να θυσιάσει την αναπτυξιακή της δυναμική. Εδώ, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ θυσίασε πρώτα την αναπτυξιακή δυναμική της χώρας.
Συνεπώς, μπορούμε να αλλάξουμε την πολιτική, εντός και στα όρια του Μνημονίου. Μπορούμε να ανά-διαπραγματευθούμε το ζήτημα των φορολογικών συντελεστών, μπορούμε να δώσουμε ανάσες στην ελληνική οικονομία.
Μπορούμε να υποκινήσουμε άμεσα την Ανάκαμψη.
Αν τα κάνουμε αμέσως όλα αυτά μαζί! Όχι κάποια απ’ αυτά...
Αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε δύο πράγματα: Να χάνουμε χρόνο και να επιμένουμε στην ίδια Πολιτική, που οδηγεί στη συρρίκνωση και την καθίζηση.
Κι όμως, η κυβέρνηση επιμένει στη συρρίκνωση και την ασφυξία. Απαγορεύει την ανάπτυξη με επενδύσεις. Και πιέζει για αναπροσαρμογή με συρρίκνωση. Αυτό ακριβώς κάνει και με το «πολυνομοσχέδιο» που ψηφίζεται αύριο με τη διαδικασία του κατεπείγοντος. Γι’ αυτό, παρά τα επί μέρους θετικά του, εμείς το καταψηφίζουμε στο σύνολό του:
Διότι οδηγεί στη συρρίκνωση την ώρα που απαιτείται Ανάκαμψη.
Κι ακόμα επιτρέπουν, για το σύνολο της Νέας Δημοκρατίας, μόνο 11 λεπτά παρεμβάσεων στη Βουλή! Ξόδεψαν τόσους μήνες χωρίς να αποφασίζουν τίποτε και τώρα δίνουν στην Αξιωματική Αντιπολίτευση μόνο 11 λεπτά στη Βουλή. Είχαν τη δυνατότητα να τα εντάξουν στον Προϋπολογισμό και να γίνει συζήτηση. Δεν το έκαναν…Κι ύστερα κόπτονται για «συναίνεση».
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι αν εμείς θα δώσουμε, ή όχι, συναίνεση.
Το πρόβλημα είναι η Ανάκαμψη, που δεν κάνει η κυβέρνηση.
Αν μου ζητηθεί συναίνεση για Ανάκαμψη, θα την προσφέρω. Μιλάω για Ανάκαμψη που θα γίνει άμεσα αισθητή στην αγορά, όχι για ημίμετρα.
Ανάκαμψη. Τίποτε λιγότερο...
Άλλωστε, εμείς δεν βγάλαμε τον κόσμο στους δρόμους, όπως έκανε το ΠΑΣΟΚ, όταν οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας προωθούσαν ίδια - και μάλιστα ηπιότερα ακόμα - μέτρα.
Εμείς ψηφίσαμε 33 από 65 νομοσχέδια που μας έφεραν στη Βουλή μέσα σε 12 μήνες, ενώ το ΠΑΣΟΚ είχε ψηφίσει μόλις 7 σε πεντέμισι χρόνια!
Εμείς ψηφίσαμε όλες σχεδόν τις διαρθρωτικές αλλαγές που μας πρότειναν. Και πώς να μη τις ψηφίσουμε; Αφού ήταν στο δικό μας πρόγραμμα. Και το ΠΑΣΟΚ τις πολεμούσε τότε, ενώ τώρα τις προωθεί...
Αλλά όλες αυτές οι διαρθρωτικές αλλαγές δεν σώζουν σήμερα την Ελληνική Οικονομία, αν δεν υπάρξει Ανάκαμψη .
Στο θέμα, λοιπόν, της συναίνεσης, εμείς μαθήματα δεν δεχόμαστε. Αντίθετα, το ΠΑΣΟΚ μας χρωστά μια πολύ σοβαρή αυτοκριτική, για τα τόσα χρόνια που έκανε ό,τι μπορούσε να ματαιώσει αλλαγές που τότε τις έκρινε «καταστροφικές» και σήμερα τις κρίνει «σωτήριες».
-- Να θυμηθούμε την πώληση της Ολυμπιακής, που το ΠΑΣΟΚ απειλούσε να την ακυρώσει;
-- Να θυμηθούμε την Κινεζική επένδυση της Cosco στην προβλήτα του Πειραιά, που το ΠΑΣΟΚ προσπάθησε να εμποδίσει και όταν ανέλαβε κόντεψε να ματαιώσει και τώρα ομολογεί ότι είναι «η πιο εθνικά επωφελής εξέλιξη των τελευταίων χρόνων»;
-- Να θυμηθούμε τη μεταρρύθμιση στο Ασφαλιστικό, που το ΠΑΣΟΚ πολέμησε και τώρα την αποδέχθηκε και πήγε και πιο πέρα;
--Να θυμηθούμε την παροχή ρευστότητας στις τράπεζες ύψους 28 δις ευρώ, που το ΠΑΣΟΚ πολέμησε λέγοντας ότι η Ν.Δ. «χαρίζει χρήματα στις τράπεζες» και τώρα δίνει άλλα 40 δις ευρώ στηριζόμενη στο νόμο της Ν.Δ.
-- Να θυμηθούμε τη μεταρρύθμιση που κάναμε στις ΔΕΚΟ το 2005-6 και το ΠΑΣΟΚ τότε είχε «βγει στα κεραμίδια», για να έλθει σήμερα να κάνει πολύ περισσότερα;
Τι να πρωτοθυμηθούμε;
Αλλά εμείς δεν κοιτάμε πίσω.
Κοιτάμε μπροστά. Και σήμερα χρειάζεται Ανάκαμψη.
Ανάκαμψη άμεσα, που θα οδηγήσει σε Ανάπτυξη μακροχρόνια.
Ανάκαμψη άμεσα, για να μειώσουμε το έλλειμμα και την ύφεση ταυτόχρονα.
Και Ανάπτυξη μακροχρόνια, για να απορροφήσουμε το χρέος και να βγούμε στις αγορές να δανειστούμε με φυσιολογικούς όρους.
Φίλες και φίλοι,
Σας συνόψισα την κατάσταση με «εφτά αλήθειες», όπως τις βλέπουμε εμείς.
Και σας μίλησα για το χρέος της Παράταξής μας, που σήμερα είναι πάνω απ’ όλα να προωθήσουμε την Ανάκαμψη, ώστε να θεμελιώσουμε βιώσιμη Ανάπτυξη.
Γιατί η Νέα Δημοκρατία είναι το κόμμα της Ανάπτυξης.
Δεν κάμπτεται, δεν φοβερίζεται, δεν υποχωρεί, δεν παρεκκλίνει, δεν κολακεύει τα χειρότερα ελαττώματα του κόσμου, αλλά και δεν προδίδει τα συμφέροντα του Ελληνικού λαού.
Αυτά εκπροσωπεί και μέσα και έξω από την Ελλάδα.
Είμαστε το κόμμα που πιστεύει στην Ελλάδα και παλεύει για την Ανάκαμψη και την Ανάπτυξη. Γι’ αυτό και είμαστε το Κόμμα της Ελπίδας.
Και η Ελπίδα σήμερα συνοψίζεται σε δύο λέξεις: Ανάκαμψη και Ανάπτυξη.
Σας ευχαριστώ πολύ
Και σήμερα περνάμε, ως χώρα, πολύ δύσκολες ώρες…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.